ไฟล์ที่ใช้ในการจัดเก็บแบบจำลอง 3 มิติมีมากมาย ไม่ว่าจะเป็น STL OBJ FBX DAE และแต่ละชนิดล้วนมีคุณสมบัติที่แตกต่างกันไป ในบทความนี้เราจะพาทุกคนมารู้จัก ไฟล์สามมิติ กันมากขึ้น ว่าคืออะไร แบ่งออกเป็นกี่ประเภท พร้อมแนะนำ 8 รูปแบบ 3d files ที่นิยมใช้กันในปัจจุบัน เพื่อที่คุณจะได้สร้างไฟล์3Dที่เหมาะกับงานออกแบบของตัวเองมากที่สุด เช่น พิมพ์สามมิติ Animation CNC อ่าน Blog นี้จบเข้าใจและเลือกเป็นทันที
Table of Contents
3D files ไฟล์สามมิติ คืออะไร
ไฟล์สามมิติ หรือ 3D files คือไฟล์ที่ใช้จัดเก็บข้อมูลแบบจำลอง 3 มิติ (3D) ซึ่งจะมีทั้งข้อความทั่วไปและข้อมูลไบนารีสำหรับโมเดล 3 มิติ อาทิ รูปร่าง ลักษณะ ฉาก และภาพเคลื่อนไหวของวัตถุ โดยใช้โปรแกรมคอมพิวเตอร์ที่สามารถแสดงภาพออกแบบไฟล์3Dออกมาเหมือนวัตถุจริง โดยไฟล์3D จะถูกสร้างขึ้นมาจากโปรแกรมออกแบบสามมิติที่หลากหลายแนะนำให้ลองอ่านบทความ : 10 โปรแกรมออกแบบสามมิติยอดฮิต
ไฟล์สามมิติ 3D files มีกี่ประเภท?
ไฟล์ที่ใช้จัดเก็บข้อมูลการออกแบบสามมิติมีหลายรูปแบบมาก แต่ละแบบก็จะมีคุณสมบัติและเหมาะกับการใช้งานที่แตกต่างกันไป ขณะเดียวกันซอฟแวร์บางตัวก็มีประเภทไฟล์เป็นของตัวเองที่ใช้ได้แค่กับซอฟต์แวร์นั้น ตัวอย่างเช่น Blender มี BLEND, AutoCAD มี DWG เป็นต้น ทว่าก็มีไฟล์สามมิติที่สามารถใช้ข้ามแพลทฟอร์มได้เหมือนกัน ดังนั้นเราจึงสามารถแบ่งไฟล์3Dออกเป็น 2 ประเภทใหญ่ ๆ ได้ดังนี้
ไฟล์สามมิติ Proprietary
ไฟล์ประเภทแรกคือไฟล์สามมิติที่เป็นกรรมสิทธิ์ เช่น ไฟล์ DWG ของ AutoCAD หรือไฟล์ BLEND ของ Blender โดยไฟล์รูปแบบนี้สร้างขึ้นมาเพื่อใช้กับซอฟแวร์ของตัวเองเท่านั้น ไม่สามารถแก้ไขไฟล์ผ่านซอฟแวร์ตัวอื่นได้ ดังนั้นถ้าเกิดเราใช้ AutoCAD แล้วคนที่เราต้องทำงานด้วยดันใช้ BLEND ไฟล์ทุกประเภทที่เราส่งไปก็จะไม่สามารถใช้งานได้ หากไม่มีซอฟแวร์ตัวดังกล่าวอยู่ในเครื่องนั่นเอง
3d files Neutral
สืบเนื่องจากรูปแบบไฟล์ที่ไม่ซัพพอร์ตการทำงานก่อนหน้านี้ จึงได้มีการพัฒนาไฟล์ 3D ที่เป็นกลาง (หรือโอเพ่นซอร์ส) ขึ้น เพื่อเชื่อมโยงรูปแบบไฟล์กรรมสิทธิ์สองตัวเข้าด้วยกัน เช่น STL, OBJ, 3MF และอื่น ๆ อีกมากมาย ดังนั้นหากต้องการแชร์โมเดล 3 มิติกับเพื่อนที่ไม่ได้ใช้โปรแกรมออกแบบ 3 มิติแบบเดียวกัน ก็แค่แปลงไฟล์เป็นรูปแบบไฟล์ 3 มิติที่เป็นลักษณะไฟล์กลาง เพียงเท่านี้เพื่อนก็สามารถแก้งานออกแบบได้แล้ว ไม่ว่าจะไปเปิดที่คอมที่มีโปรแกรมคนละชนิดกัน ก็สามารถเปิดไฟล์ได้ สะดวกต่อการใช้งานมากยิ่งขึ้น
8 รูปแบบไฟล์ 3D files ยอดนิยม
เพื่อช่วยให้คุณค้นหารูปแบบไฟล์ 3D ที่ตรงกับความต้องการมากที่สุด เราจะขอแนะนำ 8 รูปแบบ3d files ที่นิยมใช้ในวงการออกแบบ จุดเด่นและข้อดี-ข้อเสียของไฟล์แต่ละประเภทให้ได้ทราบกันดังนี้
STL 3d files
ไฟล์ STL ย่อมาจากคำว่า Stereolithography หมายถึง เทคโนโลยีการขึ้นรูปชิ้นงานด้วยเรซิ่น บางครั้งอาจใช้คำว่า Standard Triangle Language หรือ Standard Tessellation Language ซึ่งถือเป็นรูปแบบไฟล์ 3D ที่นิยมใช้กันมากที่สุด ด้วยความที่เป็นไฟล์กลาง ไม่ติดลิขสิทธิ์ รองรับซอฟแวร์ CAD ทุกประเภท
ข้อดีของไฟล์ชนิดนี้คือเครื่องพิมพ์ 3 มิติเกือบทุกรุ่นรองรับไฟล์ STL ตัวไฟล์มีขนาดค่อนข้างเล็ก เนื่องจากไม่มีสีและผิวสัมผัสของวัตถุ ทำให้สามารถแลกเปลี่ยนกันข้ามแพลตฟอร์มกันได้อย่างง่ายได้และรวดเร็ว ทว่ามีข้อจำกัดในการแสดงสีและพื้นผิวของวัตถุ เนื่องจากไฟล์ STL มักใช้สร้างงานต้นแบบมากกว่าผลิตภัณฑ์ในขั้นสุดท้าย เพราะฉนั้นไฟล์ stl จึงเป็นที่นิยมในการ รับพิมพ์สามมิติ และยังเป็นไฟล์ที่ได้มาจากการ สแกนสามมิติ อีกด้วย
ไฟล์3D OBJ
โอบีเจ เป็น3d files ที่เด่นในเรื่องของการจัดเก็บรูปทรงเรขาคณิต ที่ประกอบด้วยเส้น รูปหลายเหลี่ยม เส้นโค้ง รวมไปถึงสีและพื้นผิวของวัตถุได้อย่างละเอียด แต่ไม่สามารถเก็บข้อมูลฉาก (เช่น ตำแหน่งแสง) หรือภาพเคลื่อนไหวได้ ตัวไฟล์ชนิดนี้สร้างขึ้นโดย Wavefront Technologies สามารถที่จะแชร์ไฟล์ให้กับนักออกแบบคนอื่น ๆ ได้อย่างง่ายดายด้วยความที่เป็นไฟล์แบบโอเพ่นซอส สามารถเปิดผ่านซอฟต์แวร์ CAD ได้เกือบทั้งหมด
OBJ ถือเป็นไฟล์ที่ได้รับความนิยมเป็นอย่างมากในช่วงหลายปีที่ผ่านมา เนื่องจากความสามารถด้านการรองรับหลายสีและพื้นผิวได้แม่นยำมากกว่า STL แต่กลับมีขนาดไฟล์ที่เล็กกว่ามาก ถึงแม้ว่าไฟล์ประเภทนี้จะไม่ซัพพอร์ตอนิเมชัน แต่ก็นิยมใช้กันมากในการพิมพ์สามมิติ และกราฟฟิกต่าง ๆ
USDZ/USD
USDZ/USD เป็นไฟล์3Dที่พัฒนาขึ้นโดย Apple และ Pixar ส่วนใหญ่จะใช้สำหรับ Augmented Reality บนอุปกรณ์ iOS และเป็นหนึ่งในรูปแบบไฟล์สามมิติที่นิยมค้าขายกันมากที่สุด เนื่องจากสามารถวางและลองใช้โมเดล 3 มิติบน iPhone ด้วยรูปแบบนี้ได้
COLLADE 3d files
ไฟล์ COLLAD หรือเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า DAE ย่อมาจาก Digital Asset Exchange เป็น3d filesที่สามารถเก็บข้อมูลได้หลากหลาย ไม่ว่าจะเป็นภาพ พื้นผิว และแบบจำลอง 3 มิติ จุดเด่นของไฟล์ประเภทนี้คือสามารถเปิดใช้งานในซอฟแวร์ได้ทุกชนิด ส่วนข้อเสียคือใช้พื้นที่ในการจัดเก็บมากกว่าไฟล์ประเภทอื่น ทำให้ใช้เวลาในการส่งออกไฟล์ค่อนข้างนาน
ไฟล์ประเภท 3DS
สำหรับไฟล์ 3DS ย่อมาจาก 3D Studio เป็นไฟล์กรรมสิทธิ์เฉพาะของ Autodesk 3D Studio แอปพลิเคชันซอฟต์แวร์ 3 มิติจาก Autodesk 3DS ทำหน้าที่เก็บข้อมูลเกี่ยวกับกราฟิกเวกเตอร์ 3 มิติ ซึ่งจะประกอบด้วยข้อมูลตาข่าย ลักษณะของวัสดุ แสง และข้อมูลอื่น ๆ อีกมากมาย
FBX 3d files
ส่วน FBX เป็นรูปแบบไฟล์ 3D ที่เป็นกรรมสิทธิ์ของ Kardara ต่อมาในปี 2549 AutoDesk ได้เข้ามาซื้อและพัฒนาไฟล์รูปแบบนี้ต่อ FBX นิยมใช้กันในวงการภาพยนตร์และวิดีโอเกม รองรับรูปทรงเรขาคณิต ลักษณะ (สีและพื้นผิว) รวมถึงภาพเคลื่อนไหว
AMF ไฟล์ 3D
ถัดมาเป็น AMF หรือ Additive Manufacturing File หนึ่งในรูปแบบไฟล์ 3D ที่ถูกพัฒนาขึ้นเพื่อรองรับการสร้างวัตถุ 3D โดยการเพิ่มวัตถุ 1 ชั้นต่อ 1 ชั้น (Additive Manufacturing) สามารถเก็บข้อมูลโครงสร้างของวัตถุ 3D ที่มีความซับซ้อน เช่น รูปร่างของวัตถุ, ขนาด, รูปร่าง, สี, วัสดุ, และลักษณะอื่น ๆ
VRML 3d file
ไฟล์สามมิติตัวสุดท้ายเป็น Virtual Reality Modeling Language หรือ VRML โดยนามสกุลไฟล์ชนิดนี้คือ .wrl ซึ่งหมายถึง WORLD มีต้นกำเนิดในปี 1995 เป็นรูปแบบไฟล์มาตรฐาน ได้รับการพัฒนาสำหรับการออกแบบและกราฟิกเวกเตอร์ 3 มิติ โดยมีความสามารถในเก็บข้อมูลพวกสี พื้นผิว ความโปร่งใส และการสะท้อนแสงของวัตถุ
บทสรุป
จะเห็นได้ว่า มีรูปแบบไฟล์สามมิติให้เลือกใช้ในงานออกแบบมากมาย การศึกษาคุณสมบัติและการใช้งานของไฟล์แต่ละประเภทอย่างละเอียด จะช่วยให้ตัดสินใจได้ว่าไฟล์สามมิติประเภทไหนเหมาะกับงานออกแบบสามมิติมากที่สุด หรือหากคุณเองทำธุรกิจรับขึ้นไฟล์3D หรือรับสร้างไฟล์สามมิติ ก็จะเป็นประโยชน์ในแง่ที่ว่าสามารถทำงานออกมาได้ตรงกับความต้องการของลูกค้า ประหยัดเวลา และต้นทุนด้วย
การรีไซเคิลจากขยะพลาสติกที่ช่วยสร้างมูลค่าให้กับเทคโนโลยีปริ้นท์ 3 มิติ
เทคโนโลยีปริ้นท์ 3 มิติได้เปิดประตูสู่โอกาสใหม่ๆ ในการจัดการกับขยะพลาสติก โดยเฉพาะอย่างยิ่งในกระบวน การรีไซเคิล ที่สามารถสร้างมูลค่าเพิ่มจากวัสดุที่เคยถูกมองว่าไม่มีค่า การนำพลาสติกที่ใช้แล้วกลับมาแปรรูปเป็นเส้นใยสำหรับเครื่องปริ้นท์ 3 มิติ ไม่เพียงแต่ช่วยลดปริมาณขยะในสิ่งแวดล้อม แต่ยังช่วยสร้างผลิตภัณฑ์ใหม่ๆ ที่มีประโยชน์และสามารถใช้งานได้จริง ความสามารถในการเปลี่ยนขยะพลาสติกให้กลายเป็นวัสดุสำหรับการผลิตสินค้าใหม่ผ่านเทคโนโลยีนี้ เป็นสิ่งที่น่าชื่นชมอย่างยิ่ง
